Blij met een bij (honingtoetje met amandelen en fruit)

Vandaag eten we een honingtoetje met amandelen en fruit

Onlangs woonde ik een lunchlezing bij van een beroepsimker uit Wijk bij Duurstede die vertelde over zijn ambacht. Ik wist al wel iets over bijen, maar dat die beestjes zo bijzonder waren? En dat honing zo'n prachtig mooi natuurproduct is? Dat heb ik mij eigenlijk nooit echt goed gerealiseerd.

Het begint eigenlijk al bij het begin. De bij hoort net als de wesp en de hommel tot de vliesvleugelen. De bij is echter anders dan deze verre neef en nicht. De bij produceert namelijk honing. En dat doen zijn familieleden niet. Nou, dit is misschien niet helemaal correct. De hommel schijnt namelijk wel een soort van honing te produceren, maar die is vies. Tenminste: voor ons. Dus daar hebben we niet zo veel aan.

Bijen maken hun honing natuurlijk niet om ons een plezier te doen. De honing die zij produceren, maken zij eigenlijk als voedsel voor henzelf. Ze zijn echter zo ijverig dat ze meer maken dan ze zelf op kunnen. En daar maken wij, de hongerige mens, dankbaar gebruik van.

Het produceren van de honing gebeurt dankzij een intensieve samenwerking en bijzonder biologisch proces dat plaatsvindt in bijenvolkeren van circa 50.000 bijen per stuk. Elke bij in het volk heeft zijn eigen functie, waarbij de mannen (de darren) in de praktijk niet heel veel meer doen dan de koningin bevruchten om te zorgen voor voldoende nageslacht. Zij worden dan ook snel de korf uitgeknikkerd als ze klaar zijn met hun taak, en sterven dan een langzame dood buiten de korf of kas.

De dames daarentegen zijn verantwoordelijk voor het voedsel van het volk, en dus het verzamelen van de nectar. Hierbij geldt dat zij in de algemeenheid behoorlijk eenkennig kunnen zijn. Zij houden het vaak bij één specifiek bloesem als zij daar eenmaal een hapje van hebben genomen. Dat maakt het mogelijk om honing te maken van één bloesem of kruid. Rijdt de imker met zijn bijenkassen naar tijmvelden? Dan vliegt de bij aldaar van tijmbloesem tot tijmbloesem, met tijmhoning als resultaat. Rijdt de imker naar een veld met acaciaplanten? Dan krijgt de imker acaciahoning. Laat de imker zijn bijen elke dag door andere bloemenvelden vliegen? Dan krijgt hij bloemenhoning. (Al blijkt hier nog al eens mee gesjoemeld te worden, blijkens dit artikel van de consumentenbond.)

Bijen zijn harde werkers. Als zij losgaan in het bloemenveld, gaan ze gelijk aan de slag om zo veel mogelijk nectar te verzamelen. Om een kilo honing te produceren, heeft de bij wel vier kilo nectar nodig. De bij heeft dus een boel werk te verzetten.

Wanneer de bij na haar dagelijkse uitje terugkeert in de kas, geeft ze de verzamelde nectar (die in haar lijfje ligt opgeslagen) aan een andere vrouwelijke bij die de nectar in de kas verder verwerkt tot honing. De honing wordt vervolgens in perfect symmetrische zeshoekige cellen bewaard die -als de honing klaar is- wordt afgesloten met bijenwas. Door deze laatste handeling weet ook de imker dat de honing klaar is.

In de winter zijn er meestal niet meer dan 10.000 bijen over in de kas

Als je dit verhaal leest, heb je vast ook geen twijfel meer dat honing een prachtig mooi en bijzonder natuurproduct is. Het schijnt zelfs dat honing als het "koud geslingerd" is (dat betekent: zonder verhitting boven 43 graden uit de honingraten is gehaald) gezonde eigenschappen heeft en een geneeskrachtige werking. In koud-geslingerde honing zit namelijk nog het stuifmeel dat de bijen uit de bloemenvelden mee de kas in hebben genomen, en dit stuifmeel bevat (o.a.) mineralen, anti-oxidanten en vitamines. Met name door de aanwezigheid van het stuifmeel onderscheidt honing zich van zoetstoffen zoals suiker, dat natuurlijk verder geen andere voedingswaarde heeft.

Als je zeker wilt zijn dat je in je potje honing alle goede eigenschappen zitten die de ijverige bijtjes er in hebben gestopt, kun je het beste je honing direct bij de imker kopen. De meeste honing uit de supermarkt is namelijk verhit en gefilterd. Hierdoor zit er meestal bijna geen stuifmeel meer in. Honing van de imker is helaas wel een stukje duurder dan de honing uit de supermarkt. Maar je krijgt er dus ook veel meer voor terug.

Honingtoetje met amandel en fruit (4 personen)

Wat heb je nodig?

• 100 gram amandelschaafsel
• 6 el. vloeibare honing 
• 1 dl. yoghurt
• rasp van 1 limoen
• 250 ml mascarpone
• 250 ml ricotta
• 3 bakjes gemengd fruit (Kaapse kruisbes, blauwe bes en framboos)
• velletje bakpapier

Omdat een deel van de honing straks verhit wordt, kun je het beste voor (in ieder geval) dat deel van het recept gewone supermarkthoning gebruiken.

Hoe maak je het klaar?

1. Bak de amandelen met 4 el. honing in een droge koekenpan tot de amandelen goudbruin zijn. 

   

   
   

2. Strooi de amandelen uit op wat bakpapier, en laat de honing uitharden. Het wordt niet super hard, maar wel stevig.
3. Meng de yoghurt, mascarpone, ricotta, de limoenrasp en twee el. honing goed door elkaar. 

   

   
   

4. Pak 4 grote wijnglazen, en doe hier een schep van het ricottamengsel in. Breek dan wat van het amandelschaafsel af, en verkruimel dit over de ricotta. Schep hier wat fruit op, en begin dan opnieuw. Eindig met wat fruit.
5. Serveer! (je houdt waarschijnlijk wel wat amandelschaafsel over, maar dat heb je waarschijnlijk zo op). 
   

Ik maak er een (doperwten)soepie van

Ik hoorde het mezelf zeggen: "ja, blaffende honden moet je natuurlijk niet wakker maken". De verwarde blik in de ogen van mijn collega zei genoeg. Ergens klopte er iets niet. Maar wat?

Mijn opa en oma aan vaderskant zijn taalpuristen. En dat heb ik bij het opgroeien wel gemerkt. Menig gedicht en verhaaltje dat ik schreef werd (weliswaar met heel veel liefde en uitsluitend uit goede bedoelingen) grondig onder handen genomen en verbeterd. En dat heeft zijn effect gehad. Ik vind het vreselijk om taalfouten te maken en probeer deze te allen tijde te voorkomen (daarom heb ik even opgezocht of het niet toch 'ten alle tijden' moest zijn, anders sla ik hier ook zo'n flater natuurlijk).

Wat spreekwoorden betreft heeft mijn familie echter wat steken laten vallen. Niet alleen ik, maar ook niet nader te noemen andere familieleden van mijn generatie hebben namelijk het wonderlijke talent ontwikkeld om spreekwoorden te verhaspelen tot iets nieuws en uitermate verrassends. Zo kunnen wij in volle overtuiging de meest bijzondere woordcombinaties uitspreken die slechts in de verte nog op het oorspronkelijke spreekwoord lijken. En die onze omstanders meestal enigszins in verwarring achterlaten. Een talent waar we overigens nog best trots op zijn ook.

Zo....

• moeten mensen die fouten maken bij mij op de gebakken eieren zitten;
• ben ik geregeld zo gaar als een klontje;
• hoor ik heel vaak kwartjes rinkelen;
• hoor ik soms de klepel luiden, maar weet ik niet waar de klok is; en 
• is een deel van  mijn generatie Hamburgers nooit trots als een pauw, maar trots als een aap. En hebben we (naar tevredenheid van onze omgeving) tot voor kort nooit geweten dat hier nog een bijzondere bijzin bijhoort (iets met het getal zeven en iets dat rijmt op spullen).

Kortom: wat spreekwoorden betreft, maak ik er soms een soepie van. Net als ik soms met doperwtjes doe.
(Hebben jullie hem door, mijn bruggetje naar het recept van vandaag?)

Doperwtensoep met pancetta (6 kleine kopjes)

Deze soep serveerde ik afgelopen kerst als één van de gangen in het kerstdiner. Het soepje heeft kraak én smaak, omdat je het serveert met een kropslaatje en een uitgebakken stukje pancetta of ontbijtspek. Het is bovendien ook heel eenvoudig te maken. Daar kun je je geen galbult aan krabben....uh...vallen... uh...?

Wat heb je nodig?

• 450 gram doperwten
• 100 gram pancetta of ontbijtspek in plakjes
• 2 grote lenteuien
• 2 knoflooktenen
• Spaanse peper of chilipeper
• Halve liter water
• Little gem (mini kropslaatje)

Wat moet je doen?

1. Doe de doperwten, bijna alle pancetta (op 3-4 plakjes na), de knoflook, de lenteuitjes, en de (Spaanse) peper met wat olijfolie in een pan. Bak alles kort aan. 
   
2. Doe het water bij de ingrediënten, en breng alles aan de kook. Laat de groenten in circa 15 minuten zachtjes gaar koken. 
3. Zet het vuur uit en zet een staafmixer in de soep. Probeer de soep zo fijn mogelijk te malen. 
   
4. Wrijf de soep vervolgens ook nog door een zeef door met de achterkant van een lepel de soep langs de gaatjes te drukken. Je houdt uiteindelijk ongeveer een eetlepel met velletjes van de doperwten over. 
   
5. Verwarm de soep opnieuw en breng op smaak met wat zout en extra chili-pepertjes. 
6. Bak intussen de pancetta krokant in een koekenpan met wat olijfolie, en haal 6 mooie kleine blaadjes van de kropsla.
7. Serveer de soep in een klein glaasje met wat pancetta en het kropslaatje.

Voor de Zondige Zondag: gegrilde kip met harissa-yoghurt en kikkererwten

Weet je waarom de woensdag wel eens gehaktdag wordt genoemd? Dat komt omdat het slachten van de varkens en de koeien vroeger altijd op maandag gebeurde. Dit betekende vervolgens dat de mooiste stukken vlees, zoals de karbonades en de biefstukken, op dinsdag werden versneden, en dat de woensdag werd gebruikt om de laatste restjes vlees van de botten te snijden en in de vleesmolen te vermalen tot gehakt. 

De uitdrukking 'Woensdag gehaktdag' is waarschijnlijk ergens in de jaren '50 van de vorige eeuw ontstaan toen slagers op zoek gingen naar een pakkende slogan om de vleesindustrie te promoten. Hiermee wijkt de herkomst van deze uitdrukking mijlenver af van de oorsprong van de uitdrukking 'Vrijdag Visdag'. De vissige vrijdag komt namelijk voort uit het Katholicisme en de gedachte dat men op vrijdag geen landdieren mocht eten. Men koos daarom vervolgens voor vis als voedzaam alternatief.

Het is best leuk om de herkomst van die uitdrukkingen te weten. Daarom is het ook leuk om te weten dat recentelijk de 'Meatless Monday' is geïntroduceerd met als doel om mensen aan te sporen ten minste 1 dag per week geen vlees te eten. Persoonlijk vind ik Meatless Monday een stuk beter klinken dan het oer-Hollandse 'Maandag Wasdag'. Al lukt het me lang niet altijd om de maandag vegetarisch te houden (maar het lukt me nog minder om op maandag te wassen).

Voor de andere dagen van de week bestaan verder geen uitdrukkingen. Tenminste: de dagen hebben wel bijnamen maar geen bijnamen waar mijn culinaire hart heel hard van gaat kloppen. 'Dinsdag Strijkdag', 'Donderdag Kuisdag' (waarin 'kuis' iets anders betekent dan je waarschijnlijk dacht: kuis betekent hier 'schoonmaken'), 'Zaterdag Klusjesdag' en 'Zondag kerkdag'. Ik heb er zacht gezegd bijzonder weinig mee. En stel voor dat we de volgende nieuwe culinaire dagen introduceren:

• The Fa(s)t Tuesday: voor de makkelijke en snelle maaltijd voordat je naar de sportschool of het sportveld gaat. Met veel kaas erin om de dag nog wel enigszins in balans te houden.  
• De Doe Maar Donderdag: na die gehaktballen van woensdag, mag je natuurlijk op de donderdag helemaal los gaan. Jawel: op deze dag mag je zelf beslissen wat je wilt doen! (Tjonge, zou Calvinistisch Nederland dat wel aankunnen?)
• De borrel-zaterdag. Ja, je hebt gelijk. Deze dag bekt inderdaad niet zo lekker. Maar de zaterdag is er nou eenmaal om te borrelen. Dus wat kon ik anders? 
• De Zondige Zondag. Als moderne tegenhanger voor de 'Zondag Kerkdag'. Op deze dag eet je Comfort Food om het weekeind op een lekkere manier af te sluiten. 

Wat vind je er van? Zullen we het introduceren? Laten we het proberen. 

Voor de Zondige Zondag (of de Doe Maar Donderdag), heb ik een heel erg lekker recept. Het is geïnspireerd op een recept uit Jamie Oliver-magazine:

Gegrilde kip met harissa-yoghurt en kikkererwten 

In het originele recept werd gebruik gemaakt van gewone citroenen (dat kun jij natuurlijk ook doen), verder zat er geen koriander in, werd er feta toegevoegd, en had men volslagen onnodig het kleverige superfood amarant toegevoegd. Ik houd het wat eenvoudiger.

Het recept is voor 2 personen geschikt als hoofdmaaltijd.  

Wat heb je nodig?

• 2 kleine ingemaakte citroenen (Marokkaanse winkel): in kwarten
• 2 blikken kikkererwten à 400 gram (grotendeels uitgelekt)
• 4 kippenpoten of kippendijen
• 1 tl. milde paprikapoeder
• 2 fijngehakte knoflooktenen
• wat olijfolie
• 150 gram verse spinazie
• 250 ml volle Griekse yoghurt 
• 1 el. harissa (Marokkaanse sambal)
• 2 el. fijngehakte verse koriander

Hoe maak je het klaar?

1. Verwarm de oven voor op 180 graden
2. Leg de kip in een ovenschaal, schep hier de paprikapoeder overheen, en begiet met wat olijfolie. Zorg dat de kippenpoten aan alle kanten bedekt zijn met het paprikapoeder en de olijfolie.
3. Voeg de citroenen toe, schep alles om en bestrooi de kip met wat zout. 
   
4. Leg de kippenpoten 15 minuten in de oven. Gooi na 15 minuten de kikkererwten en de knoflook bij de kip. Schep alles goed om. 
5. Zet de kip nogmaals 30-45 minuten in de oven totdat de kip van het bot dreigt te vallen. Schep alles tussendoor een paar keer goed om. 

   

   
   

6. Meng in de tussentijd de yoghurt met de harissa en de verse koriander in een schaaltje. 
   
7. Haal de ovenschaal uit de oven en leg de kippenpoten op een bord. 
8. Schep de verse spinazie door de kikkererwten en de sappen die in de ovenschaal zijn achtergebleven. 
9. Serveer de kippenpoten met de spinazie/kikkererwtenmix, en de harissa-yoghurt.

ps. de ingemaakte citroen moet je dus niet opeten hè? Dat is heel vies. 

Vriendschap is... hangop met gestampte muisjes

"Great friends are hard to find, difficult to leave, and impossible to forget." 
Daar moest ik vorige week aan denken toen ik afscheid nam van vriendinnetje E, bij jullie 'welbekend' als het vegetarische vriendinnetje dat meeging kalfswangen halen bij de slager.

E. vertrok afgelopen dinsdag naar het buitenland. Voor altijd. En dat weet ik zeker: dat het voor altijd is. Zij komt namelijk zelf niet uit Nederland. En haar man ook niet. Het feit dat zij samen ooit naar Nederland verhuisden, enkele jaren nadat wij elkaar (alle drie) voor het eerst ontmoetten tijdens onze studie in de Verenigde Staten, was natuurlijk al bijzonder. Nog bijzonderder was het dat zij vervolgens bij mij om de hoek kwamen wonen, bijna twaalf jaar in Nederland bleven, en hier zelfs drie kinderen kregen.

"Samen eten, is olie voor vriendschap"
E. en ik gingen regelmatig samen een kopje koffie drinken en een hapje eten bij restaurantjes in de buurt. Dankzij haar kwam ik er achter dat het toch wel heel praktisch is om geen vegetariër te zijn (waar vrienden al niet nuttig voor zijn, nietwaar?). Maar dankzij haar maakte ik ook voor het eerst kennis met Ottolenghi en zijn geweldige recept van risotto met aubergine en citroen, dat ze toch echt beter wist te bereiden dan ikzelf.

"A good friend is cheaper than therapy"
Risotto maken is overigens ook een stuk goedkoper dan therapie, daar schreef ik al eens eerder over. Toevallig is E. dol op risotto. Zij maakte dit in het verleden wel eens voor mij. Eén keer dus die met aubergine en citroen, maar vaker eentje met rode ui, paddenstoelen en witte vermouth (in plaats van witte wijn). De eerlijkheid gebiedt mij echter te vermelden dat ik dankzij E. ook een groot aantal afhaaltenten in mijn stad heb leren kennen. Met name de Indiase afhaaltent Namaskar was bij ons erg favoriet.

"Friendship isn't a big thing, it is a million little things"
Het is niet leuk als een vriend verhuist. Het is niet dat we elkaar dagelijks zagen, maar het feit dat je elkaar dagelijks kunt zien als je dat wilt, maakt je vriendschap anders dan wanneer je elkaar alleen kunt bezoeken met het vliegtuig. Zeker als je weet hoe verschrikkelijk dol ik op vliegen ben. Maar ja: als je moet dan moet je. En zoals het Joodse spreekwoord luidt "Old friends like old wine don't lose their flavor": het bezoek zal zeker de moeite waard zijn. Binnenkort maar eens wat valium inslaan dus....

Hangop met gestampte muisjes (4-6 personen)

Ik vond het leuk om bij dit verhaal een echt Hollands recept te zetten met een ingrediënt dat je alleen in Nederland vindt (gestampte muisjes). Wellicht is het aanleiding voor E. om snel weer een bezoekje aan Nederland te wagen.

Het idee voor dit recept heb ik gekregen van vriendinnetje H v/d V. Jaren terug vertelde zij mij over dit geweldige eenvoudige toetje. Perfecte comfort food voor wanneer je net afscheid hebt genomen van een vriend (of een gat in je sok hebt, je haar slecht zit of een ander goed excuus hebt).

Wat heb je nodig? (let op: begin 1 dag van tevoren!)

• 1 liter volle kwark
• een schone theedoek die niet naar wasmiddel ruikt
• 250 gemengd rood fruit. Mag uit diepvries
• 75-100 gram gestampte muisjes 
• als je wilt: 1 tl. suiker
• als je wilt: wat limoncello
• als je wilt: wat verse munt als garnering

Je kunt overigens ook magere kwark gebruiken, maar ik vind de hangop dan altijd op stofverf lijken. Het is maar wat je lekker vindt.

Hoe maak je het klaar?

1. Leg de schone theedoek in een vergiet, hang het vergiet in een pan (zorg dat de onderkant van het vergiet niet de pan raakt) en schep de kwark in de theedoek. 
   
2. Sla de theedoek dicht, en zet het geheel zo circa 24 uur in de koelkast.
3. De volgende dag zie je dat al het vocht uit de kwark is gelopen. Giet dit vocht weg. 
   
4. Schep de kwark in een bak en vermeng het met de gestampte muisjes. Begin met 75 gram, en proef of je het zoet genoeg vindt. 
5. Gooi het rode fruit in een klein pannetje. Schenk hier de limoncello of wat ander vocht (water) bij. Voeg evt. ook wat suiker toe als het allemaal nog niet zoet genoeg voor je is. Verwarm het fruit tot het door-en-door warm is. 
   
6. Schep de hangop in een mooi schaaltje, schep hier wat fruit overheen, druppel wat van de limoncello over het geheel, en garneer (als je dat wilt) met wat verse munt.